July 27, 2015, noon
Kei raro iho nei ko ētahi kīanga ka kōrerohia e te kaikōrero kua tūturu mai i roto i te reo Māori. E karangahia ana ēnei kīanga hei kīwaha. He aha tēnei mea te kīwaha? He karangatanga whānui tēnei mō ngā momo reo kōrerorero o ngā haukāinga. E whakaahua ana tēnei momo reo i ngā āhuatanga o ia rā, ā, he uaua hoki kia kitea te tikanga tūturu i te papakupu, i te pukapuka wawāhi reo raini. Ki te aru i te tikanga o tēnā, o tēnā kupu, e kore rawa e kitea te māramatanga, nā te mea kei muri rawa te hohonutanga o te kōrero.
Ngā kiwaha wairua pai
Pai mutunga
Mea nei tētahi kīwaha ka māringi mai i te māngai o te tangata hei whakaatu I te tino pai rawa ati o tētahi mea. Mea nei anō ētahi tauira.
Matiu: Pehana koe?
Rere: Pai mutunga
-----------------------------------------
Matiu: I oti pehea te hui?
Rere: Pai mutunga, e mara
Kei raro iho nei ētahi atu tauira rerenga kōrero hei whakaatu me pēhea te whakamahi i tēnei kīwaha.
Nanakia
He whakamihi anō hoki tēnei i te pai o tētahi tangata, o tētahi mahi, o tētahi āhuatanga raini. Mea nei anō ētahi tauira rerenga kōrero hei whakatauira atu me pēhea te whakamahi i tēnei kīwaha.
Mārika
He kupu tēnei ka oti te whakauru atu ki te kōrero hei whakakaha ake i te whakaaro, tae atu ki ngā whakaaro pai mō te tangata, mō te aha noa iho rānei.
Whakauruhia tēnei kupu ki muri i te kupuāhua.
Rere: Pehana koe?
Matiu: Pai mārika
----------------------------------------
Rere: I pehea tā rātou mahi i te tāpapa kumara?
Matiu: Te pāi mārikia o tā rātou mahi, e mara
---------------------------------------
Rere: Ko mahara au e haere ana koe ki te toa.
Matiu: Kua tae kē au
Rere: Horo mārika koe, e mara
Mārire
Pērā hoki i te ‘mārika’, ka whakamahia ai tēnei kupu hei whakakaha ake i te rere o te kōrero. Ahakoa kōrero whakamihi i te tangata, i tētahi atu mea ranei. Whakauruhia tēnei kupu ki muri i te kupu mahi.
Mea nei ētahi tauira mō te whakamahi I te kupu mārire.
Kei reira anō ētahi atu āhua whakamahi i te ‘mārire’, hei whakangāwari i te rere o te kōrero. Kei raro iho nei tētahi tauira.
Ētahi atu kīwaha hei tautoko i te whakaaro o tētahi atu
Ko tāua/tātou tēnā
He rerenga kōrero tēnei e whakaatu ana e rite tonu ana te whakaaro o te kai whakarongo ki to te kaikōrero.
Rere: Kāhore au e mātau ko hea tātou hui ai ā te Tūrei.
Matiu: E mara, ko tāua tēnā! I mahara au ka tū te hui ā tēnei marama ēngari kua wareware ki te rā me te wāhi.
----------------------------------------------
Rere: Me mutu taku kai huka, kia kaua rawa au e mate i te mate huka.
Matiu: E mara, ko taua/tātou tēnā
----------------------------------------------
Rere: Ahakoa ana mahi hē, e aroha atu ana ahau ki a ia.
Matiu: Ae mārika e mara, ko tātou tēnā.
Heoi anō
Ko tētahi tikanga o tēnei rerenga kōrero, e rite ana ki te ‘pai noa iho’ ki te ‘tōnā pai nei’, arā, kāhore i tino pai rawa atu tētahi āhuatanga. Engari kei te tangi o te reo o te kaikōrero te ia o te kōrero, me te whakaaro kei muri.
Rere: Kia ora e hoa, e pehea ana koe?
Matiu: Heoi anō rā, ko taua āhua rā anō.
-------------------------------------------
Matiu: E pehea ana tō mahi hōu?
Rere: heoi anō, e utu ana ahau hei whakaea i ngā nama.
-------------------------------------------
Rere: He aha tāu kupu mo te kindling?
Matiu: Ko te wāhie noa iho te kupu e mātau ana ahau – heoi anō rā.
Tōnā pai nei
E tohu ēnei kupu he āhua pai tētahi mea ki te kaikōrero. Heoi anō, ahakoa tēnā pai kāhore i pai rawa atu.
Rere: I pai anō te okioki i te ahiahi nei?
Matiu: Tōnā pai, engari no te kaha o te pupuhi o te hau, me te marangai, kahore I tino pai.
Ka pai rawa
E tohua ana ēnei kupu kāhore te kaikōrero e aroha ana ki tētahi atu. Kei reira pea
te whakaaro o te kaikōrero nā taua tangata anō tōnā mate i rapu.
Rere: I riria au e taku kura māhita, he tae tōmuri nōku ki te kura.
Matiu: Ka pai rawa ki a koe, kia ara ake koe i te ata kaua ko te ahiahi.
Rere: Kua tangohia te raihana a Tuki
Matiu: Ka pai rawa, he taimaha nō tōnā waewae.
Ētahi kīwaha e whakaatu ana i te wairua kawa o te kaikōrero ki te tētahi atu ki tētahi āhuatanga raini.
Engari mō tēnā
Mei rongo koe i tēnei kōrero, ka tino mātau koe e whakahē ana te kaikōrero i te
whakaaro kei muri i ngā kōrero, katahi anō ia ka whakapuakina i tētahi atu.
Rere: Matiu, māu rāpea e utu i taku rerenga ki Hawaii.
Matiu: Engari mō tēnā, kauhoe atu koe!
Rere: E kore e kāhore ka toa a Rangi mā i ngā whakatatae i tēnei marama.
Matiu: Engari mō tēnā, arā noa atu te pai o Moana mā.
He momo
He wā tonā ka tohua tēnei I te aroha o te kaikōrero kit ō te āhua o tētahi atu. I runga anō i tōnā mātau ko te āhuatanga e kōrerotia ana, he mea whakaheke nō tōnā whānau.
Rere: Katahi te tangata kanukanu ko tērā
Matiu: Meinga rā hoki, he momo
Peter-Lucas Jones talks about the aute tree and making tapa.
7 years, 2 months